نقش شهروندان در زیبایی محیط شهری

شهر پدیده‌ای دو گانه است. پدیده‌ای که مفهومی متفاوت و در عین حال منسجمی می‌تواند داشته باشد. اگر یک شهر را به عنوان یک منظومه زیستی منسجم بدانیم، که دارای یک مفهوم کلی است، می‌توان از دو منظر مورد توجه قرار داد. منظر اول، از دیدگاه شهروندانی که در آن شهر زندگی می کنند. کسانی که با کالبد و پیکره شهر ارتباط دارند. در فضاهای مختلف آن زندگی می‌کنند و از خدمات و امکان آن استفاده می‌کنند و در واقع شهروندان واقعی و دائمی شهرشان هستند. منظر دوم هم از دیدگاه کسانی که شهروندان آن شهر نیستند و تصویری کلی از آن شهر را در اختیار دارند. افرادی که با دیدن سیما و ظاهر یک شهر و آنچه که مردمانش می‌نمایانند، می‌توانند تصویری برای خود از شهر مورد نظر به وجود آورند.
درک این دو منظر می‌تواند متفاوت باشد. اما در عین حال می‌تواند انسجامی درونی داشته باشد. به عنوان مثال دو مفهوم «شهروند تهران» و «شهروند مشهد» تفاوت بسیاری با هم دارد. اول از منظر اینکه هر کدام از این دو شهروند در یک شهر متفاوت با اقلیم و محیط زیست متفاوت یا همسان زندگی می‌کنند. نوع امکانات و خدماتی که در هر شهر وجود دارد، می‌تواند تفاوت داشته باشد و شیوه زندگی هر شهروند نیز می‌توان با آن دیگری متفاوت باشد. از منظر دوم نیز تلقی هر کدام از این شهروندان از یکدیگر نیز می‌تواند ناشی از یک تصویر درونی متفاوت باشد.
در یک کلام می‌توان گفت که هر شهر روحی متفاوت و منحصر به خود دارد. روح یک شهر بیانگر زندگی است که در آن جریان دارد. می‌توان برای یک شهر روحی زیبا تصور کرد. می توان برای شهری دیگر روحی سخت و سنگین. آنچه در درک زیبایی و زشتی روح یک شهر موثر است، تعلق و حس شهروندان نسبت به یک شهر است. در واقع روح هر شهر تنها برآمده از مهندسی و معماری آن نیست. بلکه روح یک شهر از ساکنان و شهروندانش نشات گرفته‌است.
این شهروندان هر شهر هستند که می‌توانند تصویری ماندگار برای خود یا شهروندان دیگر شهرها که از منظری متفاوت به شهرشان می‌نگرند ایجاد کرد. فقط کافی است شهروندان هر شهر برای آنکه تصویری زیبا ایجاد کنند، حرکتی کوچک را به وجود آورند.
هنگامی که به شهری توسعه یافته می‌رویم از دیدن زیبایی و تمیزی یک شهر شگفت زده  می شویم. اما واقعیت این است که آنچه در شکل گیری روح یک شهر موثر است، تنها فعالیت‌های مدیران و مسئولان هر شهر نیست. بلکه شهروندان شهرهای مختلف برای ایجاد زیبایی‌ها تاثیری بسیار دارند.
مشارکت شهروندان برای ایجاد حس زیبایی چه از منظر شهروندی که خود در آن شهر زندگی می‌کند و چه از منظر دوم، می‌تواند روح یک شهر را تغییر دهد.
شاید دیدن تصویری از گلدان‌هایی که بر بالکن خانه‌ها جای گرفته است، حس هر شهروند تغییر کند. شاید دیدن یک تصویر زیبا از زندگی گیاهی در فضاهای زیستی، حس حیات و زندگی در ما افزایش یابد. هر چه هست اقدامی کوچک از سوی هر شهروندی می‌تواند علاوه بر ایجاد حس زیبایی در درون هر شهروند، باعث افزایش حس روح زندگی در تصویر کلی یک شهر شود.
واقعیت این است که طبیعت، می‌تواند زندگی را به شهرهایمان بازگرداند. اگر مسئولان شهری بوستان‌های تازه می‌سازند، فضای سبز شهری را توسعه می‌دهند و باعث افزایش فضاهای فراغتی می‌شوند، شهروندان نیز می‌توانند با گذاشتن گلدانی بر روی بالکن خانه‌ها شهرشان را زیباتر کنند. شهری که در آن زندگی می کنند و می‌تواند روحی زیبا داشته باشد.
در این مطلب سعی شده شهروندانی را که به زیبایی شهر و محل سکونتشان اهمیت میدهند با انواع روشهای زیباسازی آشنا کند. این ۱۰ روش عبارتند از: پاکسازی، رنگ آمیزی، کاشت گیاه، نور، فروش، معاوضه، بازیافت، تمیز کردن، ایجاد کردن، لذت بردن
در ادامه بیشتر با این ۱۰ راه ابتکاری آشنا می شوید.
۱-پاکسازی
شهروندان هر منطقه ای با جمع آوری، انتقال و انحلال زباله ها نقش مهمی در حل مسایل زیبایی و پاکیزگی محیط زندگیشان خواهند داشت که با ساماندهی این فعالیتهای انفرادی توسط شهرداریها و شوراهای شهر در غالب برنامه هایی هدفمند و تخصیص بودجه های مورد نیاز نتایج موثرتری را در جهت رسیدن به شهری زیباتر و تمیزتر در پی خواهد داشت. این برنامه و یا به عبارتی این مأموریت ، شهروندان را عهده دار حل مسایل پاکی و زیبایی شهر، از بین بردن زباله ها، زیبایی محیط زیست و بسیاری از مسایل دیگر خواهد کرد .
۲- رنگ آمیزی
رنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر بصری می‌تواند نمودی فعال و تاثیرگذار در منظر عمومی یک شهر داشته باشد با این همه ضوابط و اصول مرتبط با کاربرد رنگ در شهرها مدون نشده و این بخش از زیباسازی شهرها بر پایه سلیقه های مدیران و کارشناسان هدایت می شود. اما اگر بخشی از این فعالیتهای هنری با برنامه ریزی مناسب به شهروندان واگذار شود دیگر با بحث اختلاف سلیقه نیز روبرو نمی شویم چرا که با بردن این فعالیتها به مدارس و ارائه کلاس های هنری می توان از خلاقیت دانش آموزان و معلمان آنها در هر چه زیباتر شدن شهر استفاده کرد. طبیعتا با الهام از طرح ها و ایده های آنها نقاشی های دیواری زیبایی در سطح شهر نقش خواهند بست.
۳- کاشت گیاه
برنامه درختکاری و کاشت گیاه از برنامه های بااولویت در امور شهرهاست که علاوه بر همکاری مدیریت شهرداری، مشارکت مردم را نیز می طلبد. به همین جهت شهروندان با یافتن مکان هایی که سر سبز نبوده و یا به کاشت گیاه احتیاج دارند به بهترین نحو می توانند با جامعه خود ارتباط برقرار کنند. همچنین ساکنین بعضی شهرها ممکن است حیاطی برای کاشتن گیاهان مورد علاقه خود نداشته باشند و همین امر زمینه ساز شکل گیری فضای باغ می شود تا ساکنین با اجاره آنها بتوانند سبزیجات و گلهای خود را بکارند.به عنوان نمونه برنامه GrowNYC در شهر نیویورک باعث راه اندازی بیش از ۶۰ پارک و فضای سبز در سراسر این شهر شده است.
۴- نور
آیا جامعه شما در ناحیه هایی که فضاهای حمل و نقل عمومی، نقاط دیدنی و مکان های عمومی مانند پارک ها را فرا گرفته از نور کافی برخوردار است؟ با اندکی مطالعه درمی یابیم که برنامه های مختلفی در زمینه طراحی و نصب وسایل نوری وجود دارد تا شهر را در مجاورت نور قرار دهد. لذا در همین راستا می توانید از لوازم متعددی برای نورانی کردن شهرتان استفاده کنید و به همه جهان نشان دهید که شهر شما بی دلیل زیبا و فوق العاده نشده است.
۵- فروش
با سازماندهی فروش گاراژهای جامعه و اطمینان به ارائه نام ها و محل هایی در نزدیکی فروشگاه ها و مراکز اهدایی، اعضای آن جامعه هر آنچه را که نمی توانند بفروشند را اهدا می کنند. البته این امر مستلزم تبلیغ در مقالات، خبرنامه ها و سایت ها نیز است.
۶- معاوضه
در شهر و جامعه خود یک برنامه معاوضه باغبانی را اجرا کنید. کسانی که بذر و دانه اضافی دارند می توانند به مراقبت و نگهداری این گیاهان پرداخته و معاوضه کاشت گیاه همسایه را افتتاح کنند چرا که گیاهان و چمن های بومی بدون هیچ هزینه ای به باغ ها و حیاطهای همسایگان راه پیدا می کنند.
۷- بازیافت
شما می توانید کار خود را از تحقیق در مورد اینکه چه بخشهایی از جامعه و شهر شما به سطلهای جمع آوری بازیافت زباله دسترسی ندارند شروع کنید و در همان مراحل اولیه جامعه را ملزم به ساخت فراگیر سطلهای بازیافت کنید.
۸- تمیز کردن
با سازماندهی یک سرویس جمع آوری زباله می توانید به تماشای زیبایی های شهرتان در طول فصل بهار بنشینید.
۹- ایجاد کردن
ایجاد کردن فضاهایی که در آن ساکنان یک شهر هم از شهرشان و هم از حضور در کنار یکدیگر لذت ببرند. همانند در نظر گرفتن محلی برای گذاشتن صندلی در کنار باغ های کوچکی که بدون استفاده مانده اند درست مانند “parklets”. سان فرانسیسکو و واشنگتن شهرهایی هستند که با ایجاد parklets در هر بلوکی امکان توقف چند دقیقه ای را در فضایی سبز فراهم می کند.
۱۰- لذت بردن
برگزاری جشن ها و فستیوال ها، خیابانهای شهر را سرشار از شور و نشاط کرده و با کشاندن مردم به سطح شهر موجبات تفریح، لذت و سرگرمی آنها را فراهم می کند.