امیر کبیر،نخبه ای مصلح که فراتر از زمان خود زندگی میکرد
میرزا محمدتقی‌خان فراهانی معروف به امیرکبیر، اولین صدراعظم ایران در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار، همسر خواهر ناصرالدین‌شاه قاجار، موسس دارالفنون و پایه گذار روزنامه وقایع اتفاقیه ۲۰ دی ۱۲۳۰ در حمام فین کاشان به قتل رسید.
امیرکبیر، یکی از صدراعظم‌های ایران در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار بود. اصلاحات وی، اندکی پس از رسیدن به صدارت و با توجه به سن کم شاه آغاز شد و تا پایان صدارت کوتاه مدت او (سه سال و سه ماه) ادامه یافت.
زندگینامه امیرکبیر
دوران کودکی و جوانی میرزا تقی خان زیر نظر و تربیت قائم مقام سپری شد. او شیوه‌های منشی‌گری، نامه‌نگاری و صدور احکام دیوانی را از قائم مقام آموخت تا آنجا که قائم مقام، تحریر و نگارش پاره‌ای از احکام و نوشته‌ها را به میرزا تقی‌خان محول کرد.
میرزا محمدتقی خان به خاطر هوش و استعداد کم‌نظیر از همان دوران نوجوانی مورد توجه میرزا بزرگ و سپس قائم‌مقام فراهانی قرار گرفت و به ترتیب به سمت منشی‌گری آن دو دست یافت و با شتاب مورد توجه قائم‌مقام و عباس میرزا نایب‌السلطنه قرار گرفت. اولین تجربه سیاسی میرزا محمدتقی خان همراهی خسرو میرزا فرزند نایب‌السلطنه و هیئت همراه او در سفرش به روسیه تزاری بود.
امیرکبیر در مقام صدراعظم
پس از درگذشت محمدشاه، میرزا تقی خان به همراه ناصرالدین شاه به تهران رفتند و شاه بلافاصله میرزا تقی خان را به مقام صدارت برگزید و لقب امیر کبیر را به وی اعطا کرد. او طی ۲۸ مهر ۱۲۲۷ خورشیدی تا ۲۲ آبان ۱۲۳۰ خورشیدی صدراعظم ایران بود.
اقدامات امیر کبیر در زمان صدارت
ایجاد نظم در جامعه؛ در پی نظمی که او در جامعه برقرار کرد کمتر ظالمی قادر بود بر بیچارگان فقیر تعدی کند. وی دزدی و هرزگی و شرارت را در جامعه به حداقل رساند
براندازی رشوه‌خواری در جامعه
براندازی رسم قمه کشی؛ در تهران آن زمان رسم بود که جوانان قمه می‌بستند
سروسامان دادن به خزانه کشور و قطع حقوق بسیاری از درباریان و وابستگان آنها
تأسیس اداره آگاهی؛ وی برای این که از روابط کارگزاران و مأموران دولت با مردم مطلع باشد اداره‌ای مخصوص و سرّی تشکیل داد و مأموران این اداره با لباس چوپان، گدا، فروشنده دوره گرد، راهزن و … همه جا نفوذ داشتند و هر جا کار خلافی از کسی سر می‌زد، بی درنگ امیر را با خبر می‌کردند
واگذاری محاکم شرع به علمای صالح و براندازی رسم شکنجه
ساخت بیمارستان و مایه کوبی اجباری آبله در جامعه؛ هر کس از بیماری آبله می‌مرد، بستگان او را ۵ تومان جریمه میکرد
ایجاد چاپارخانه برای مرسولات پستی، ایجاد میدان توپخانه و عمارت آن و همچنین سبزه میدان تهران
ساخت ۲۰۰ خانه در بیرون شهر برای مردم
تأسیس مدرسه دارالفنون و راه‌اندازی نخستین روزنامه در ایران به نام وقایع اتفاقیه
ایجاد کارخانه‌های پارچه بافی، شکر ریزی، چینی و بلورسازی، کاغذ سازی، چدن ریزی
فرستادن ایرانیان به خارج برای تحصیلات و تدریس در ایران
استخدام استادان خارجی و تصمیم به جایگزینی آنها با ایرانیان
ترویج ترجمه و انتشار کتب علمی
ترویج ساده نویسی و لغو القاب
مرمت ابنیه تاریخی
فرستادن صنعتگر به روسیه و مقابله صنعتی با روسیه توسط دست توانای استاد کاران اصفهانی
بسط فلاحت و آبیاری
توسعه تجارت داخلی و خارجی
کوتاه کردن دست اجانب در امور کشور
تعیین مشی سیاسی معینی در سیاست خارجی
اصلاح امور مالی و تعدیل بودجه
عزل امیرکبیر
حضور امیرکبیر در دربار ناصرالدین‌شاه همواره مورد مخالفت تعدادی از نزدیکان شاه از جمله مهد علیا مادر شاه و میرزا آقاخان نوری قرار داشت؛ تلاش‌های این افراد سرانجام منجر به صدور حکم عزل امیرکبیر از مقام خود شد، وی سپس به کاشان تبعید شد.
قتل امیرکبیر
سرانجام امیرکبیر در روز شنبه ۲۰ دی ۱۲۳۰ علی خان فراش در حمام فین کاشان به قتل رسید.
هنگامی که علی خان فراش باشی از تهران به کاشان رسید، امیرکبیر در حمام بود؛ مأموران دولتی درهای حمام را بستند تا کسی داخل نشود و رگ امیر کبیر را زدند.
خاکسپاری امیرکبیر
پیکر امیرکبیر را نخست در گورستان پشت مشهد کاشان دفن کردند، ولی چندی بعد همسرش آن را به کربلا انتقال داد و در محدوده رواق شرقی حرم امام حسین (علیه‌السلام) معروف به پایین پا به‌خاک سپرده شد.
در پایان باید گفت که امیرکبیر نمونه ای بی نظیر از حاکمیت نخبگان در کشور است که باید الگوی نظام مدیریتی کشور قرار گیرد و چراغی که وی برای اعتلای ایران روشن کرد هرگز نباید خاموش شود.
