جهت مقایسه عرفان های نوظهور و عرفان اسلامی باید چتد نکته را دانست:
۱- عرفانی اسلامی بر پایه معرفت الهی و تقوا و تزکیه نفس می باشد،اما عرفان های شرقی و غربی کاری با این مفهوم ندارند و آنها صرفا تکنیکهای تخدیر و آرامش اعصاب و روان وجود دارد تخدیر محصول فلج شدن عقل است اما آرامش که در آموزه های اسلامی وجود دارد مبنای عقلانی و معرفتی دارد آرامش معنوی بدون معرفت و بدون تضمین رستگاری نهایی انسان در اپدیت ممکن نیست یا حداقل ریشه و دوام نخواهد داشت.
۲-شاخص دوم عرفان اسلامی،مسئولیت پذیری شخص نسبت به زندگی و آینده خود،مردم و جامعه است در حالیکه در عرفان شرقی و غربی اساسا بحث مسئولیت پذیری و اقدامات اصلاح گرایانه مطرح نیست.مسئولیت پذیری شخص همان جهاد با نفس خویش است و مسئولیت پذیری اجتماعی نیز منجر به جهاد با ضالمین،عدالتخواهی و حقیقت طلبی خواهد بود.
۳-در عرفان های شرقی و غربی موضوعی به نام احکام و شریعت الهی اصلا مطرح نمی شود دز حالیکه در عرفان اسلامی ،درک و اجرای شریعت الهی خود عرفان اسلامی است و تفکیکی بین آنها وجود ندارد و اجرای این احکام خودشان انسان را در مسیر آرامش و تقرب الهی قرار می دهد.
۴-در عرفان اسلامی غایت و هدف نهایی،تقرب و بندگی بیشتر انسان در مقابل خداوند است اما درعرفانهای شرقی و غربی،خود شخص دعوت کننده که بنیانگذار آن مکتب عرفان است به عنوان اصیل مطرح می شود و خود از کانون توجه پیرامون خود می شود
۵-عرفان اسلامی ضمن پذیرش مفاهیم متافیزیکی اما با بدیهیات عقلی و تجربی تضادی ندارد در عرفان اسلامی با توسل به دروغ،آرامش توصیه نمی شود و کار باطل نیز کار حق را نمی کند در حالیکه عرفان های دیگر سخنان ضد عقل می زنند و اعمال ظالمانه مانند خودکشی را توصیه می کنند
۶-استفاده از مواد مضر مانند مشروبات یا مواد مخدر یا مواد توهم زا که در عرفان های شرقی و غربی توصیه می شود اما در عرفان اسلامی استفاده از این مسائل اصلا مطرح نیست .
۷-شاخص دیگر سو استفاده از قدرت های ماورا الطبیعی در جهت کسب منافع دنیوی یا شهرت و مطرح شدن در جامعه و میان پیروان است در حالیکه درعرفان اسلامی،تواضع مطرح است و عارف حقیقی به دنبال مطرح شدن یا خود نمایی یا کسب منافع به نفع خودش نیست
۸-در عرفان اسلامی،زمان زیادی صرف تئوری پردازی و مفهوم سازی های پیچیده نمی شود بلکه بیشتر دنبال عمل و اجرا است و عرفانهای کاربردی و وسط صحنه برای حل مشکلات واقعی انسان در مسیر زندگی است.
عباس اسدی،پژوهشگر ومحقق
