سیاست جدید ارزی بازار را سر به‌راه می‌کند؟
بانک مرکزی امیدوار است، این اقدام سرمنشا اتفاقا مثبت باشد و به کاهش نرخ ارز و در مرحله بعد سروسامان گرفتن به بازار طلا و سکه منجر شود. دقیقا در همین روز، بازار متشکل ارز که قرار بود کاری مشابه مرکز مباله ارز و طلا ایران انجام دهد، به‌کار خود پایان داد و حداقل فعلا از اعلام قیمت دلار و یورو خودداری می‌کند تا نگاه‌ها به سمت مرکز مبادله ارز و طلا ایران بچرخد. اگر در اینترنت دنبال این عبارت بگردید چیزی جز یک مشت خبر لخت و خالی پیدا نمی‌کنید. منبع بیشتر این خبرها، سایت بانک مرکزی است یا نهایتا مقامات و مسئولان آن که درباره اهمیت مرکز مبادله ارز و طلا ایران داد سخن برآورده‌اند. بعضی از این اظهارات حتی در قالب وعده هم دلنشین به‌نظر می‌رسند. مثلا در جایی آمده مرکز مبادله ارز و طلا، دلالان را حذف می‌کند.
آنچه محمدرضا فرزین، رییس‌کل بانک مرکزی می‌گوید ظاهرا بیشتر به واقعیت نزدیک است: نرخ مرکز مبادله ارز و طلا مرجع قیمت‌گذاری خواهد شد و تمام نیاز‌های ارزی خدماتی مردم را تامین می‌کند. بانک مرکزی چنین انتظاری از مرکز مبادله ارز و طلا ایران دارد و از امروز برای رسیدن به آن تلاش می‌کند. همچنین می‌دانیم هنوز سامانه یا سایتی به اسم مرکز مبادله ارز و طلا ایران معرفی نشده و متقاضیان باید اول با مراجعه به بانک‌ها یا صرافی‌های عامل، نسبت به ثبت درخواست و ارایه مدارک اقدام کنند. پس از بررسی و تایید مدارک توسط کارشناسان مرکز مبادله ارز و طلا ایران، ارز مورد نیاز متقاضیان در قالب حواله یا اسکناس توسط شعبات ویژه بانک و صرافی تحویل داده می‌شود. بیایید بقیه چیز‌هایی که درباره مرکز مبادله ارز و طلا ایران می‌دانیم را کنار هم بگذاریم، ببینیم چی دستمان را می‌گیرد.
مرکز مبادله ارز و طلا ایران چیست؟
مرکز مبادله ارز و طلا ایران به‌گفته رییس‌کل بانک مرکزی، وظیفه تامین ارز کالا‌های اساسی و تجهیزات پزشکی و سایر نیاز‌ها با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی را برعهده دارد. همچنین روی سایت بانک مرکزی، مطلبی قرار گرفته که در آن آمده مرکز مبادله ارز و طلا ایران، دارای چند تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود. در مرحله نخست، تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران گشایش می‌شود و فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. منابع لازم ارزی از محل صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلا ایران تامین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه می‌شود. اینجا هم قید کرده‌اند تامین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالا‌های اساسی همچنان با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بر بستر سامانه نیما ادامه پیدا می‌کند.
مرکز مبادله ارز و طلا ایران، تامین «ارز خدماتی» را مهمترین وظیفه خود می‌داند. ارز خدماتی، ارزی است که به صورت اسکناس به متقاضیان داده می‌شود و شامل ارز مسافرتی، پزشکی، دانشجویی و موارد دیگر می‌شود. روی سایت بانک مرکزی در این‌باره نوشته‌اند: متقاضیان ارز خدماتی با مراجعه به مرکز مبادله ارز و طلا ایران می‌توانند اقدام به دریافت نیاز واقعی ارزی خود در قالب اسکناس یا حواله ارز کنند. برای این کار متقاضی باید به سایت مرکز مبادله ارز و طلا برود و درخواست خود را ثبت کند و اسناد و مدارک مرتبط را تحویل دهد. اسناد و مدارک مربوطه توسط دستگاه اجرایی ذیربط ملاحظه و بررسی می‌شوند و متقاضی به بانک ملی ایران ارجاع داده می‌شود. متقاضیان پس از تایید پرداخت، جهت دریافت حجم ارزی اسکناس یا حواله تاییدشده به شعب منتخب بانک ملی ایران مراجعه کنند.
مرکز مبادله ارز و طلا ایران، علاوه بر پاسخگویی به نیاز ارز مسافرتی، قرار است به تامین ارز دانشجویی، درمانی، ماموریت، حق‌الوکاله، چاپ مقالات، شرکت در نمایشگاه‌ها، فدراسیون‌های ورزشی، شرکت‌های دانش‌بنیان و… نیز کمک کند. متقاضیان باید اول با مراجعه به بانک‌ها و صرافی‌های عامل، نسبت به ثبت درخواست و ارایه مدارک اقدام کنند. پس از بررسی و تایید مدارک توسط نمایندگان دستگاه‌های ذیربط مستقر در مرکز مبادله ارز و طلا ایران، ارز مورد نیاز متقاضیان از طریق شعب بانکی و صرافی‌ها به آن‌ها ارائه خواهد شد.
مرکز مبادله ارز و طلا ایران همچنین از هفته آینده میزبان عرضه ۳۰۰ هزار ربع‌سکه خواهد بود. سفارش‌ها در مرکز مبادله ثبت خواهند شد، قیمت آن‌ها مشابه مکانیزم حراج ربع‌سکه در بورس کالا تعیین می‌شود و از طریق بانک‌های عامل به دست متقاضیان می‌رسد.
بیشتر بدانید | مرکز مبادله ارز و طلا از روز سه‌شنبه دوم بهمن فعالیت خود را در حالی آغاز کرد که می‌گویند قرار است بانک مرکزی تجربه روسیه در حفظ ارزش روبل را در آن به‌کار بگیرد و امکان دارد در صورت اجرای موفق، شاهد ریزش سنگین قیمت دلار در بازار ارز باشیم. اشاره این افراد به ماجرای مقاومت ارزش پول ملی روسیه در طول جنگ اوکراین است. ارزش روبل روسیه با شروع جنگ اوکراین در اسفند ۱۴۰۰ و اعمال تحریم‌ها سقوط کرد، اما روس‌ها کاری کردند تا در حال حاضر پول روسیه حتی نسبت به زمان آغاز جنگ قدرتمندتر شود.
اولین مشتریان مرکز مبادله ارز و طلا چه کسانی هستند؟
مرکز مبادله ارز و طلا تلاش می‌کند به قوانین قبلی سروسامان دهد و کاری کند تا نظارت بر فروش ارز برای بانک مرکزی آسان شود. با این حال فروش ارز، حداقل در بخش خدمات مانند گذشته خواهد بود. آخرین قوانین و مقررات ارزی منتشر شده از سوی بانک مرکزی، می‌گوید مسافران بالای ۱۸ سال می‌توانند تحت شرایطی از پنج بانک کشور ارز مسافرتی دریافت کنند. ارز مسافرتی یکی از موارد مصارف ارزی اعلام شده در قوانین جدید است که بر اساس آن تامین و پرداخت ارز مسافرتی به صورت اسکناس یک‌بار در سال و از طریق بانک‌های ملی ایران، ملت، سامان، تجارت و پارسیان امکان‌پذیر است. مسافران هوایی عازم کشور‌هایی که اخذ ویزا برای سفر به آن‌ها اجباری است، ۵۰۰ یورو ارز مسافرتی دریافت می‌کنند. اگر عازم کشور‌هایی هستید که مسافرت به آن‌ها نیازمند ویزان نیست، به شما ۳۰۰ یورو ارز مسافرتی تعلق می‌گیرد.
ارز مسافرتی با توجه به در پیش بودن تعطیلات عید بیشتر از باقی مصادیق ارز خدماتی خواهان دارد. در روز رونمایی مرکز مبادله ارز و طلا ایران اعلام شد، ارز مسافرتی به شرط تایید مدارک، بعد از گیت فرودگاه علاوه بر باجه‌های بانک ملی، از طریق خودپرداز‌هایی که برای اولین بار توسط این بانک تجهیز شده‌اند به متقاضیان تحویل داده می‌شود.
ارز درمانی، حداکثر تا سقف ۱۰ هزار دلار قابل پرداخت است، اما قوانین تا الان به‌این صورت بوده که این سهمیه را پس از تایید معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ارائه اسنادی دال بر ضرورت ادامه معالجه، به حساب موسسه درمانی خارج کشور واریز می‌کردند. ارز دانشجویی یکی دیگر از مصارف ارزی پیش‌بینی شده توسط بانک مرکزی است و دانشجویان در صورت تایید یکی از وزارتخانه‌های علوم یا بهداشت می‌توانند تا سقف ۱۳ هزار یورو در سال سهمیه ارز بگیرند.
قیمت دلار در نخستین روز فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا ایران
مرکز مبادله ارز و طلا ایران همچنین وظیفه سنگین اعلام قیمت را روی دوش خود احساس می‌کند. نرخ ارز در معاملات مرکز مبادله ارز و طلا ایران در دو تالار نقد و حواله ارز بر مبنای منابع و مصارف ارزی کشور و بر اساس متغیر‌های بنیادی اقتصادی کشف خواهد شد. قطعا تفسیر این قسمت ماجرا سخت است و شاید بهتر باشد فعلا دندان روی جگر بگذاریم تا اصطلاحا کار از گل دربیاید.
قیمت دلار به‌صورت اسکناس برای ارز‌های خدماتی در اولین روز فعالیت مرکز مبادله ارز و طلا ایران، ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان کشف شد. همچنین حواله بازرگانی با قیمت ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان صادر شد. در این روز قیمت دلار صرافی ملی ۴۵ هزار ۲۰۵ تومان و قیمت دلار در بازار غیررسمی، جایی که دور دست دلال‌هاست به ۴۹ هزار و ۹۹۵ تومان می‌رسد. قرار است قیمت دلار و یورو در مرکز مبادله ارز و طلا ایران، قیمت رسمی ارز در نظر گرفته شود و سایر نرخ‌ها غیر از نرخ سامانه نیما را غیرقانونی اعلام کنند.
مرکز مبادله ارز و طلا ایران هر روز تا ساعت ۱۷ شاهد انجام معاملات در قالب درهم، یورو و دلار خواهد بود. اولین مشتریان مرکز مبادله ارز و طلا ایران، متقاضیان ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز ماموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی، ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی هستند که اجازه پیدا می‌کنند نیاز خود را از محل ارز حاصل از صادرات شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و… در تالار حواله ارزی تامین کنند. مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چند تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا است که در مرحله نخست، تالار ارز خدماتی و تالار حواله شروع به فعالیت کرده‌اند.
