“ساعت زمین” اقدامی نمادین در جهت بهبود حال زمین
فروردین 1386/ مارس 2007 حدود 2.2میلیون نفر در سیدنی استرالیا برای جلب توجه جهانیان به مسائل تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، چراغهای غیرضروری خانه‌ها و ساختمان‌های خود را به مدت یک ساعت از 20:30 تا 21:30 خاموش کردند و به اولین رویدادی با نام «ساعت زمین» پیوستند. حال با گذشت بیشتر از یک دهه، رویداد ساعت زمین با شرکت بیشاز 2 میلیارد نفر از 180 کشور همچنان ادامه دارد و به یکی از بزرگ‌ترین جنبشهای مردمی جهان برای حفظ محیط زیست تبدیل شده است. این رویداد از حرکتی نمادین برای خاموشی یک ساعته چراغ‌ها فراتر رفته و به مطالبهگری و وحدت جمعی برای حفظ محیط زیست تبدیل شده است، به علاوه اثرات مثبتی مانند تغییر در قانونگذاریها و اصلاح سیاستگذاریها داشته است.
در این روز با خاموش کردن نورپردازی المان‌ها و نمادهای شهرهای بزرگ به مدت یک ساعت سعی شده است تا این پرسش در ذهن مردم شکل بگیرد که:
_ علت این خاموشی چیست؟
_ ارتباط خاموشی ساعت زمین با بحران‌های زیست‌محیطی کره زمین چیست؟
«صندوق جهانی طبیعت» به‌منظور آگاهی‌بخشی نسبت به بحران تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی اقدام نمادین ساعت زمین را طراحی و اجرا کرده است.
در حال حاضر (WWF) به عنوان برگزار کننده این پویش می‌گوید، هدف از این طرح صرفه‌جویی برق به مدت یک ساعت نیست، بلکه یادآوری هزینه انرژی مصرف شده برای کره زمین و درخواست تعهدات بین‌المللی قدرتمند برای متوقف کردن پدیده گرم شدن هوا است. این حرکت عظیم اجتماعی توجه جهانیان به انرژی و مسئله محیط زیست را بیش از پیش به خود جلب کرد و تا جایی پیش رفت که بسیاری از شهرهای دیگر جهان نیز به حمایت از این طرح برخاستند. این اقدام در زمره اقدامات مردم محور و رسانه‌ای است که بشر برای مقابله با مجموعه‌ی ناشناخته تغییرات اقلیمی و همچنین گرمایش روزافزون زمین انجام می‌دهد. اقدامات مردم‌محور در مقایسه با اقدامات حقوقی، تاثیرات و فرم اجرای کاملا متفاوتی دارد. اکثر این اقدامات به دنبال آشناسازی با چالش‌های پیش‌روی کره زمین است. رویداد ساعت زمین هم در دسته اقدامات مردم‌محوری است که به دنبال آشناسازی و تعامل بیشتر مردم سرتاسر کره زمین با مبحث تغییرات اقلیمی است. همزمان با این رویداد جهانی در کشورهای مختلف از جمله ایران این طرح اجرا شد، اما اکنون این پرسش مطرح است که آیا این طرح توانسته با گذشت یک دهه از اجرای آن در کشورمان به هدف و رویکرد اصلی خود که همان صرفه‌جویی در مصرف انرژی، مقابله با تغییرات آب و هوایی و جلوگیری از گرمایش زمین است دست پیدا کند؟
بزرگ‌ترین دغدغه و چالشی که در زمینه اقدامات اقلیمی مردم‌محور وجود دارد میزان تاثیرگذاری آنها است. ممکن است اندازه کوچک کمک خود را ناچیز درنظر بگیرید، با این‌حال از جمع شدن حجم بالایی از اقدام شخصی امکان تصور یک آینده بهتر وجود دارد. هدف از نام‌گذاری این روز جلب توجه عمومی به انجام کارهای کوچک با اثرات بزرگ با هدف حمایت از زمین بود، در واقع روز ساعت زمین می‌خواهد یادآوری کند که مردم با انجام یک اقدام کوچک که همان خاموش کردن چراغ در زمانی محدود است، می‌توانند اثربخشی زیادی در بهبود شرایط زیست‌محیطی زمین داشته باشند و اگر این اقدامات نمادین تبدیل به رفتار دائمی شوند، میتواند اثرات بزرگی در زمینه بهبود وضعیت کره زمین در حوزه‌های مختلف از جمله ردپای کربنی انسانها ایجاد کنند. اما این طرح در کشور ما تبدیل به طرز فکر و رفتاری تکرار شونده برای مردم و مسئولان نشده است و در طول ایام سال برای صرفه‌جویی مصرف انرژی اقدامی انجام نمی‌شود؛ این نماد در کشور ما نتوانسته است رویکرد اصلی خود که همان مصرف انرژی کمتر و حفاظت از زمین است را داشته باشد و با وجود بحران انرژی در کشور، هنوز یکی از کشورهای صدر جهان در مصرف بی‌رویه انرژی هستیم، در حالی که هدف پویش ساعت زمین بلندمدت کردن رفتار تکرار شونده در حوزه کاهش و بهینه مصرف کردن انرژی بوده است. در شرایطی که کشور ما با بحران انرژی روبه‌رو است، نورپردازی‌های زیاد و غیرضروری در مکان‌های شهری در حال انجام است. آلودگی نوری هدر رفت نور در طبیعت محسوب می‌شود؛ به صورت مستقیم بر محیط زیست و به خصوص جانداران تأثیرات منفی دارد؛ موجب بروز اختلال‌هایی در زندگی زیستی آنها می‌شود؛ اثر قابل توجهی نیز بر زیبایی آسمان شب دارد. با استفاده مناسب از نورهای مصنوعی علاوه بر اینکه زندگی توأم با رفاه و آرامش خود را تضمین می‌کنیم اثرات مخرب زیست محیطی این نورها را کاهش می‌دهیم.
عدم مدیریت صحیح مصرف انرژی در کشور و فقدان آموزش سبب ایجاد بحران‌هایی همچون مازوت‌سوزی، آلودگی هوا، افزایش سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی می‌شود و موجب شده بسیاری از کلان شهرها در طول سال کمتر از پنج روز هوای پاک داشته باشند. راهکار کاهش مصرف انرژی در کشور افزایش بهای مصرف انرژی نیست، بلکه آگاهی‌بخشی و آموزش است.
