عدالت زیستی

کره زمین و زیستمندان ساکن آن هم قسمت بسیار کوچکی از این جهان هستی هستند. ما از مفاد این نمایشنامه هیچ نمی دانیم. ولی قطع به یقین زیستمندان از جمله بازیگران این نمایشنامه هستند. انسان تنها زیستمندی است که به دلیل قدرت ابزارسازی دارای اختیار کامل است و می تواند به راحتی خود را بر دیگر زیستمندان تحمیل کند و اجازه ایفای نقش در نمایشنامه خداوندی را به آن ها ندهد. چرا که با فعالیت هایی مانند سدسازی و انتقال آب و تخریب پوشش گیاهی به شکل و فرم های مختلف و موارد بسیار دیگر، امکان زندگی را برای نسل های متمادی دیگر زیستمندان بسیار سخت و ناممکن می سازد.

به همین دلیل مهم خداوند دستوراتی را در قالب دین برای انسان فرستاده تا توجه او را به حق و حقوق دیگر زیستمندان جلب کند. مهم ترین هدف دین همین بیان مفهوم واقعی عدالت زیستی است. به این معنا که تک تک زیستمندان حقی برابر برای استفاده از ارزش های زیستی کره زمین یا همان صحنه نمایش دارند تا بتوانند نقش خود را ایفا کنند. بنابراین بدون درک از مفهوم واقعی دین هرگز درک از اصول حاکم بر محیط زیست حاصل نخواهد شد.

احتمالا به دلیل همین عدم درک از مفهوم واقعی دین است که مفهوم واقعی عدالت زیستی هم به درستی درک نشده است. بر خلاف تصور بسیاری از دوستان، عدالت زیستی از عدالت برای گونه انسان صحبت نمی کند بلکه انسان را مورد خطاب قرار می دهد تا توجه او را به حق و حقوق برابر دیگر زیستمندان جلب کند. در واقع ضعف مدیریت و برنامه ریزی در جوامع انسانی و فقر جامعه هیچ حقی را برای انسان ایجاد نمی کند تا حقوق دیگر زیستمندان را پایمال کند.

با کمال تاسف به این نکته بسیار مهم و کلیدی در جامعه جهانی اصلا توجه ای نمی شود و یا بهتر بگویم که درک درستی نسبت به آن وجود ندارد. همین ماجرای بستن آب رودخانه ها بر روی کشورهای همسایه و بی تفاوتی سازمان های عریض و طویل جهانی خود دلیل روشنی برای این مدعا است. در داخل کشور هم شاهد این رفتارهای ضد اخلاقی و نادرست با برنامه های مخربی مانند سدسازی و انتقال آب و تصرف زیستگاه ها و کشتار زیستمندان هستیم.

این که ما این روزها از بستن آب بر روی لشگر امام حسین ابراز انزجار می کنیم و در مقابل خودمان آب را بر روی دیگر زیستمندان بسته ایم خود نشان از عدم درک از مفهوم واقعی دین و محیط زیست و عدالت زیستی دارد. حال در این شرایط جای تاسف دارد که بعضی از فعالان به جای پرداختن به این موضوع مهم، خود به صورت مداوم بر طبل حذف و کشتار زیستمندان مختلف می کوبند.