حکیم تیام باهنر:

حذف چهارصفر از پول ملی وتجربه کشورهای دیگر

هدف از حذف صفرها
کاهش حجم اعداد در مبادلات مالی و حسابداری
زیباتر و ساده‌تر شدن محاسبات اقتصادی
افزایش اعتبار ظاهری پول ملی
آمادگی برای اصلاحات پولی بزرگ‌تر
مزایای حذف چهار صفر
۱. سهولت در محاسبات روزمره:
اعداد کوچک‌تر می‌شوند؛ مثلاً به‌جای گفتن «۵۰۰٬۰۰۰ ریال» می‌گوییم «۵۰ تومان جدید».
۲. کاهش هزینه چاپ و حمل پول:
اسکناس‌ها کمتر و سبک‌تر چاپ می‌شوند؛ چون ارزش اسمی هر اسکناس بالا می‌رود.
۳.افزایش روانی ارزش پول ملی:
در ظاهر مردم احساس می‌کنند پولشان “سنگین‌تر” شده و واحد پول “باارزش‌تر” است (مثلاً هر دلار = ۴۰ تومان به جای ۴۰۰,۰۰۰ ریال).
۴. ساده‌تر شدن حسابداری، نرم‌افزارهای مالی و ترازنامه‌ها در بانک‌ها، شرکت‌ها و دولت.
۵. زمینه‌سازی برای ثبات اقتصادی آینده:
اگر با سیاست‌های درست مالی و کنترل تورم همراه شود، می‌تواند اعتماد عمومی به پول ملی را افزایش دهد.
معایب و مشکلات
۱. اثر واقعی بر تورم ندارد:
اگر تورم مهار نشود، قیمت‌ها دوباره بالا می‌روند و صفرها دوباره بازمی‌گردند همان‌گونه که در ترکیه و برزیل چند بار رخ داد
۲. هزینه سنگین اجرایی:
چاپ اسکناس جدید، تغییر تابلوهای قیمتی، به‌روزرسانی نرم‌افزارها و آموزش مردم هزینه‌بر است.
۳. احتمال سوءاستفاده در بازار:
در دوران گذار، برخی فروشندگان ممکن است از ناآگاهی مردم سوءاستفاده کرده و قیمت‌ها را ناعادلانه بالا ببرند.
۴. اشتباهات و سردرگمی در حسابداری و قیمت‌گذاری:
به‌ویژه در چند سال اول، مردم ممکن است اشتباه محاسبه کنند (مثل اشتباه بین تومان قدیم و جدید).
️ چه کسانی سود می‌برند؟
۱. بانک مرکزی چون می‌تواند چهره ظاهری اقتصاد را منظم‌تر نشان دهد و اعتماد روانی ایجاد کند.
۲. بنگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ:
حسابداری و معاملات آن‌ها ساده‌تر می‌شود.
۳. افراد دارای دارایی‌های ثابت (ملک، طلا):
چون ارزش دارایی آن‌ها به نسبت حفظ می‌شود و از تورم مصون‌ترند.
چه کسانی ضرر وزیان می بینند
۱. حقوق‌بگیران و اقشار کم‌درآمد:
چون اگر تورم ادامه یابد، قدرت خریدشان کاهش می‌یابد و حذف صفر فقط «شکل عدد» را تغییر می‌دهد، نه واقعیت را.
۲. افرادی که پس‌انداز نقدی دارند:
اگر ارزش پول ملی باز هم کاهش یابد، سرمایه‌شان کوچک‌تر می‌شود.
۳. کسب‌وکارهای کوچک و سنتی:
چون در تغییر سیستم قیمت‌گذاری، ممکن است سردرگم شوند و ضرر کنند.
جمع‌بندی معقولانه
حذف صفر از پول ملی تنها زمانی مفید است که با سیاست‌های جدی کنترل تورم، افزایش تولید، کاهش نقدینگی و اصلاح نظام بانکی همراه باشد.
در غیر این صورت، مثل تراشیدن صورتِ بیماری تب‌دار است؛ ظاهر تمیز می‌شود ولی تب در درون باقی است.
تجارب دیگرکشورها
تجربه ترکیه: حذف ۶ صفرازلیر
در دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰، تورم ترکیه به بیش از ۷۰٪ در سال رسیده بود.
یک دلار آمریکا برابر با ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ لیر قدیم شده بود! در سال ۲۰۰۵، دولت ترکیه تصمیم گرفت ۶ صفر را حذف کند.
هر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ لیر قدیم = ۱ لیر جدید شد.
بانک مرکزی اسکناس‌های جدید چاپ کرد و هم‌زمان اصلاحات اقتصادی عمیقی اجرا شد:
استقلال بانک مرکزی
کنترل تورم
کاهش بدهی دولت
جذب سرمایه خارجی
🔹 نتیجه:
✅ تورم به زیر ۱۰٪ رسید
✅ ارزش لیر تثبیت شد
✅ اقتصاد ترکیه رشد کرد
✅ اعتماد عمومی به پول ملی بازگشت
درس برای ایران:
حذف صفر زمانی موفق است که با اصلاحات اقتصادی واقعی و کنترل تورم همراه شود؛ نه به‌تنهایی.
تجربه برزیل: حذف چندباره صفرها
از دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۴، برزیل بیش از ۶ بار واحد پول خود را تغییر داد و در مجموع ۱۸ صفر حذف کرد!
هر بار دولت فقط صفر حذف کرد ولی تورم را کنترل نکرد.
نتیجه:
❌ هر بار چند سال بعد صفرها دوباره برگشتند
❌ مردم اعتماد خود را به پول از دست دادند
✅ فقط در سال ۱۹۹۴، با اجرای «برنامه رئال» و کنترل واقعی تورم، پول جدید (رئال) پایدار ماند
وبه ما این درس رامیدهدکه حذف صفر بدون مهار تورم، مثل آب ریختن در کوزه سوراخ است؛ فایده ظاهری دارد ولی ماندگار نیست.
تجربه آلمان پس از جنگ جهانی دوم
پس از جنگ، مارک آلمان بی‌ارزش شد و تورم سنگینی کشور را دربرگرفت.
در سال ۱۹۴۸، دولت آلمان «مارک جدید» را معرفی کرد و تقریباً همه پول‌های قبلی را با نسبت پایین‌تری تعویض کردد وهر ۱۰۰ مارک قدیم = ۶٫۵ مارک جدیدشد
هم‌زمان، دولت قیمت‌ها را آزاد کرد و نظام بازار را بازسازی نمود.
🔹 نتیجه:
✅ اقتصاد آلمان در عرض چند سال شکوفا شد
✅ اعتماد مردم به دولت و پول بازگشت
✅ پایه‌های “معجزه اقتصادی آلمان” شکل گرفت
و درسی که مابایدبگیریم این است که:
اصلاح پول باید همراه با آزادی اقتصادی، شفافیت و تولید واقعی باشد، نه فقط تغییر ظاهری اسکناس‌ها.
🇮🇷 نتیجه‌گیری برای ایران
پس اگر ما بخواهیم موفق شویم باید:
۱.مهار تورم (با کنترل نقدینگی و انضباط مالی)
۲. اعتماد مردم را بازسازی کند
۳. شفافیت مالی دولت و بانک‌ها را افزایش دهد
۴. اصلاح ساختار تولید و تجارت را اجرا کند
در غیر این صورت:
حذف صفر تنها مانند نقاشی کردن دیوار ترک‌خورده است — زیبایی موقتی دارد، اما ترک‌ها دوباره ظاهر می‌شوند.
#تیام_باهنر
#حذف_چهار_صفر