معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری البرز: تلاش دادگستری استان البرز برای افزایش دانش حقوقی نوجوانان
برخی نوجوانان به علل و عوامل گوناگونی درگیر بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی می‌شوند. پیامد‌های بزهکاری نوجوانان و جوانان، علاوه بر ضرر و زیان همهجانبهای که متوجه خود نوجوان و جامعه می‌شود، هدر رفتن سرمایههای ملی و تباهی نیرو‌ها و استعداد‌های جوانانی است که از مهمترین سرمایههای هر کشور محسوب می‌شوند.
دوره نوجوانی، به عنوان مرحله‌ای حساس و تعیین کننده در چرخه زندگی انسان، نقشی کلیدی در شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی ایفا می‌کند. این دوره، که میان کودکی و بزرگسالی قرار گرفته، همراه با تحولات سریع جسمی، روانی و اجتماعی است. نوجوان در این برهه، ضمن جست‌و‌جو برای استقلال و کشف خویشتن، با چالش‌های پیچید‌ه‌ای مانند پذیرش نقش‌های جدید، مدیریت هیجانات، و سازگاری با انتظارات خانواده و جامعه روبهرو می‌شود.
با این حال، همین ویژگی‌ها، نوجوانان را در معرض آسیب‌هایی نظیر گرایش به رفتار‌های پرخطر، از جمله بزهکاری، قرار می‌دهد. پیشگیری از این گرایش نه تنها برای تضمین آینده فردی نوجوانان، بلکه برای حفظ سلامت اجتماعی امری ضروری است.
عوامل گرایش نوجوانان به بزهکاری
بزهکاری نوجوانان، به عنوان یک پدیده چندبعدی، ریشه در عوامل گوناگونی دارد. ضعف در حمایت‌های خانوادگی، فقر، نابرابری‌های اجتماعی، تأثیر گروه همسالان ناسالم، و دسترسی محدود به فرصت‌های آموزشی و شغلی از جمله دلایل اصلی گرایش به رفتار‌های ناهنجار هستند.
علاوه بر این، رشد ناکافی قشر پیش‌پیشانی مغز در نوجوانی، که مسئول کنترل تکانه‌ها و تصمیم‌گیری‌های عقلانی است، آنها را مستعد رفتار‌های تکانشی می‌کند. این عوامل در کنار فشار‌های روانی ناشی از بحران هویت، ممکن است مسیری مخرب را برای نوجوان رقم بزند؛ مسیری که پیامد‌های آن تنها به فرد محدود نم‌یشود، بلکه هزینه‌های سنگینی بر جامعه تحمیل می‌کند، از افزایش ناامنی تا اتلاف منابع انسانی؛ بنابراین اهمیت مداخله به موقع و پیشگیرانه در این حوزه را نمی‌توان نادیده گرفت. برنامه‌هایی نظیر تقویت نظام حمایتی خانواده‌ها، گسترش مشاوره‌های روانشناسی در مدارس، ایجاد فرصت‌های مهارت‌آموزی و اشتغالزایی، و توسعه فضا‌های فرهنگی-ورزشی، می‌توانند به نوجوانان در جهت کشف استعداد‌ها و ایجاد عزت‌نفس کمک کنند. همچنین، آموزشِ مهارت‌های زندگی، نظیر حل تعارض و مدیریت استرس، ابزاری حیاتی برای مقابله با فشار‌های محیطی است.
بر پایه این گزارش؛ این اقدامات، زمانی اثربخش‌تر خواهند بود که با مشارکت نهاد‌های آموزشی، خانواده‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد، و سیاست‌گذاران همراه شود. سرمایه‌گذاری بر نوجوانان امروز، در حقیقت، سرمایه‌گذاری برای ساختن جامعه‌ای امن و پویاست. در همین راستا باید از تمامی از فرصت‌ها و ظرفیت‌ها برای آموزش مسائل و مبانی حقوقی به نوجوانان و دانش‌آموزان استفاده کرد چرا که افزایش دانش و آگاهی حقوقی نقش تعیین کننده‌ای در گرایش نوجوانان و جوانان به آسیب‌های اجتماعی دارد.
تمرکز اسلام اصیل بر موضوع نوجوانان
فرید نجف‌نیا معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان البرز در رابطه با اهمیت آموزش مسائل حقوقی به نوجوانان و اقدامات دادگستری استان در این زمینه در سال ۱۴۰۳ و در گفت‌و‌گو با میزان، اظهار کرد: یکی از تمرکز‌های اسلام اصیل، نوجوانان و دانش آموزان هستند و اگر این قشر از جامعه خوب آموزش ببینند، آن کشور موفق می‌شود؛ لذا در کشور‌های مدرن، سرمایه‌گذاری در بدنه آموزش و پرورش بیشتر از تشکیلات وزارت علوم و دانشگاهی است و دانش‌آموزی که می‌تواند در مسیر تغییر و تبدیل، یک سرنوشت منوری را داشته باشد، مبادا به دلیل فقدان اطلاعات و جهل به موازین قانونی و مقررات دچار بزه شود و تاسف در اینجا کارساز نیست چرا که جهل به قوانین رافع مسئولیت نیست.
نجف نیا در ادامه عنوان کرد: درگیری، منازعه و نزاع بیشترین جرمی است که نوجوانان با آن روبهرو هستند و خانواده، رسانه و … باید کاری کنند تا نوجوان مطلع شود تا در صورت مواجه با آن بتواند سریعا آن را مدیریت و از بروز اتفاقات بعدی جلوگیری کنند. از وظایف پدر و مادر‌ها و مربیان این است که از سر محبت و منطق این مطالب را منتقل کنند تا تاثیرگذار باشند.
نظارت خانواده بر دوستان به ویژه در سنین نوجوانی چگونه باید باشد؟
وی با بیان اینکه تاثیر وضعی دوست بر انسان غیر قابل کتمان و سرنوشت انسان به دوست گره خورده است، گفت: در خیلی از مواقع اگر می‌خواهید در خصوص شخصی تحقیق کنید باید دوست او را مورد بررسی قرار دهید. تحکم کردن والدین نسبت به رابطه فرزند با دوستانش کار ساز نیست و توصیه این است که در زمان انتخاب دوست، ویژگی‌های دوست خوب را برای فرزند ترسیم کنند و اینکه دوست چقدر در سرنوشت انسان تاثیر گذار است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان البرز خاطر نشان کرد: همچنین پدر و مادر باید با فرزندان دوست باشند و تشویق را در جمع و توبیخ را در خلوت انجام دهند. مانوس شدن کودک و نوجوان با کتاب خیلی در ایجاد فرهنگ مناسب و آگاه‌سازی آنان تاثیرگذار است. اگر در این زمینه‌ها دیر اقدام کردیم و یا زور طرف مقابل در رابطه بیشتر باشد، بهتر است از کسی که فرزند او را بیشتر قبول دارد مانند مربی، معلم و یا دوست آگاه کمک بگیریم و اگر احیانا وضعیت بدتر شد، او را به امر مشاوره تشویق کنیم.
تلاش دادگستری استان البرز برای افزایش دانش حقوقی نوجوانان
وی در ادامه در تشریح اقدامات دادگستری استان البرز در زمینه افزایش دانش حقوقی نوجوانان، افزود: در این راستا زنگ پیشگیری یا طرح قاضی مدرسه با هدف ارتقای دانش حقوقی دانش‌آموزان در دستور کار دادگستری استان قرار گرفت و تفاهم‌نامه‌ای در همین راستا با مرکز و کانون وکلای قو قضاییه منعقد شد و تاکنون ۶۹ مدرسه را در اولویت پوشش قرار دادیم.
اجرای طرح قاضی مدرسه در ۵۰۰ مدرسه برای سال ۱۴۰۴
نجف‌نیا ادامه داد: اجرای این طرح را ۵۰۰ مدرسه دیگر برای سال ۱۴۰۴ در دستور کار داریم.
وی بیان کرد: در سال ۱۴۰۳ حدود ۹۵ مدرس برای آموزش مسائل حقوقی به این مدارس اعزام شدند که ۵۱ نفر از آنها قضات دادگستری استان البرز بودند. همچنین برای اولین بار بود که این شبکه با این کیفیت ساماندهی شد و ۷ هزار و ۹۹۸ نفر تحت خدمات آموزش و اطلاع‌رسانی قرار گرفتند که از این تعداد ۵ هزار و ۵۹۰ نفر دانش‌آموز، هزار و ۷۸۰ نفر اولیا و ۶۲۸ نفر مربیان بودند و سعی کردیم همه سطوح را به صورت متوازن رشد دهیم.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان البرز یادآور شد: محور‌های آموزشی مدنظر در این دوره‌ها، متناسب با نیاز‌های جامعه از جمله مخاطرات فضای مجازی، اعتیاد، نزاع، ارتباط نامشروع و پیامدها، حمل سلاح سرد، سرقت، مشروبات و … بود که توسط کارشناسان تعیین شد تا مدرسین به صورت سلیقه‌ای عمل نکنند که خیلی هم مورد استقبال قرار گرفت و حتی برخی از بچه‌ها به موضوعات حقوقی و قضا علاقه پیدا کردند.
